Beperking btw-koepelvrijstelling: wat zijn de gevolgen voor gemeenten?

Btw-koepelvrijstelling

Indien gemeenten samenwerken in een samenwerkingsverband (zoals een gemeenschappelijke regeling), verricht dat samenwerkingsverband diensten aan de deelnemende gemeenten. De koepelvrijstelling voorkomt dat het samenwerkingsverband btw in rekening moet brengen voor haar dienstverlening aan de gemeenten. Dit is gunstig voor de situatie dat de gemeenten slechts een deel van de btw op inkopen in aftrek kunnen brengen of kunnen compenseren via het btw-compensatiefonds (BCF).

Om de koepelvrijstelling toe te mogen passen, moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan:

• De deelnemers van het samenwerkingsverband verrichten prestaties die zijn vrijgesteld van btw of waarvoor zij geen ondernemer zijn;

• Het samenwerkingsverband verleent de diensten aan haar deelnemers;

• De deelnemers betalen een vergoeding die hun aandeel in de gezamenlijke uitgaven weerspiegelt;

• De deelnemers gebruiken de diensten van het samenwerkingsverband voor de activiteiten waarvoor zij geen ondernemer zijn (onbelast) of die zijn vrijgesteld van btw;

• Toepassing van de koepelvrijstelling mag niet leiden tot verstoring van de concurrentieverhoudingen. Daarom zijn ook diverse diensten uitgesloten van de koepelvrijstelling. Voorbeelden hiervan zijn het verzorgen van de loon-, salaris-, grootboek- en financiële administratie, het ter beschikking stellen van personeel en ICT-diensten.

In de praktijk bleek dat de koepelvrijstelling bij ambtelijke fusies niet kon worden toegepast. De deelnemende gemeenten gebruiken de diensten van het samenwerkingsverband in dat geval niet alleen voor overheidsactiviteiten en btw-vrijgestelde activiteiten gebruiken, maar ook voor btw-belaste activiteiten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de verhuur van sportaccommodaties, de exploitatie van dorpshuizen, het ophalen van bedrijfsafval en nog veel meer. En dat is volgens de letter van de wet niet toegestaan.

Ruimer bereik van de btw-koepelvrijstelling voor ambtelijke fusies

De staatssecretaris bedoelde het goed toen hij, gelet op de hiervoor genoemde constatering, in februari 2016 een ruimer bereik toekende aan de btw-koepelvrijstelling. Op basis van uitlatingen van de Europese Commissie zag hij die ruimte. Op 15 februari 2016 keurde de staatssecretaris goed, dat de koepelvrijstelling in het geval van een ambtelijke fusie van toepassing is als de gemeenten de diensten van het samenwerkingsverband voor minimaal 70% gebruiken voor hun overheidsactiviteiten en btw-vrijgestelde activiteiten. Met andere woorden: als de gemeenten niet meer dan 30% btw-belaste activiteiten verrichten, dan is de koepelvrijstelling van toepassing. Aan deze voorwaarden voldoen alle gemeenten.

Einde verruimde koepelvrijstelling

In zijn recente brief van 15 september 2017 kondigde de staatssecretaris aan de verruimde toepassing van de koepelvrijstelling per 1 januari 2018 te beëindigen. Vanaf die datum gelden weer de voorwaarden zoals hiervoor beschreven. Dit raakt gemeenten die vanwege een ambtelijke fusie samenwerken en de koepelvrijstelling hiervoor toepassen. Deze gemeenten moeten voor 1 januari 2018 bekijken hoe ze de kostenverhoging op de ambtelijke samenwerking gaan opvangen.

Gevolgen in kaart brengen en beperken btw-druk

Niet alle samenwerkingsverbanden maken overigens gebruik van de uitgebreide koepelvrijstelling. Deze samenwerkingsverbanden en hun deelnemers kiezen er voor om de dienstverlening van het samenwerkingsverband te belasten. Per situatie is het noodzakelijk om een concrete beoordeling van de financiële gevolgen te maken.
Bij de samenwerkingsverbanden die de verruimde koepelvrijstelling op dit moment wel toepassing, denken wij uiteraard graag mee over oplossingen om de aanvullende btw-druk te beperken. Wij hebben hiervoor een aantal mogelijkheden in gedachten, waaronder bijvoorbeeld het definiëren van de verschillende (soorten) diensten die het samenwerkingsverband voor de deelnemers verricht. Daarnaast kan ook onderzocht worden op welke manier het samenwerkingsverband en de deelnemende gemeenten kunnen profiteren van de btw-heffing.

Wilt u weten wat Baker Tilly voor u kan betekenen? Neem dan contact op met uw vaste contactpersoon of met onze btw-specialist.

Dit bericht is meer dan zes maanden geleden gepubliceerd. Omdat wet- en regelgeving continu in beweging is, raden wij u aan met uw Baker Tilly adviseur te bespreken of de informatie in dit bericht actueel is en gevolgen heeft (of mogelijkheden biedt) voor uw situatie. Uw adviseur praat u graag bij over de laatste stand van zaken.