Ontbossingsverordening EUDR: strenge regels importeurs, marktdeelnemers en handelaren

De Europese Unie werkt op allerlei manieren aan het behalen van haar klimaatambities. Ook voor ondernemingen is een belangrijke rol weggelegd.

Een nieuw instrument om de groene doelstellingen te halen is de zogenoemde ‘Ontbossingsverordening’. Deze verordening geldt vanaf 30 december 2025 voor grote ondernemingen, en is per 30 juni 2026 op mkb-bedrijven van toepassing.

Valt jouw onderneming binnen de reikwijdte van de EUDR? Dan mag je risicogoederen zoals hout, cacao en palmolie alleen verhandelen als je aan kunt tonen dat ze ontbossingsvrij zijn, en geproduceerd volgens de wetgeving van het land van oorsprong. Bovendien moeten de producten vergezeld gaan van een zogenoemde ‘zorgvuldigheidsverklaring’ (Due Diligence Statement of DSS), die bewijs leveren dat er geen ontbossing heeft plaatsgevonden.

Wat de verplichtingen van de Ontbossingsverordening voor jouw onderneming betekenen, lees je in dit artikel.

Wat is de Ontbossingsverordening?

De ‘Regulation on Deforestation-free products’ (EUDR), in Nederland bekend als de Ontbossingsverordening, maakt deel uit van de Europese Green Deal. De Ontbossingsverordening stelt strenge eisen aan ondernemingen die producten met een hoog ontbossingsrisico op de EU-markt brengen, exporteren of verhandelen. Je moet aantonen dat je producten ontbossingsvrij zijn en zijn geproduceerd in overeenstemming met de wetten van het land van herkomst, inclusief het respecteren van mensenrechten.

De EUDR is de opvolger van de ‘European Timber Regulation’ (EUTR) die al sinds 2013 geldt voor de import van hout en houtproducten. De EUTR blijft overigens tot en met 2027 van toepassing op hout dat voor 29 juni 2023 is gekapt en na 30 december 2024 in de handel is gebracht.

Voor wie geldt de Ontbossingsverordening?

Ondernemingen, marktdeelnemers en handelaren die zich binnen de Europese Unie bezighouden met de import, export of productie van de hieronder genoemde risicogoederen, moeten zich houden aan de regels van de EUDR. Het gaat dus niet alleen om multinationals of grote ondernemingen; ook mkb-bedrijven en zelfs eenmanszaken kunnen binnen de reikwijdte van de EUDR vallen.  

Let op: de EUDR geldt ook voor particulieren, wanneer zij risicogoederen voor commercieel gebruik importeren.

Welke risicogoederen vallen onder de Ontbossingsverordening?

De Ontbossingsverordening heeft betrekking op de volgende zeven ‘risicogoederen’:

• Runderen (incl. levend vee, rundvlees en leer)

• Palmolie (incl. palmnoten, -pitten en -zuren)

• Soja (incl. sojabonen en afgeleide producten zoals meel en olie)

• Cacao (incl. cacaobonen, -schillen, -boter, -poeder en alle producten die cacao bevatten, zoals chocolade)

• Koffie (incl. (on)gebrande koffiebonen, cafeïnevrije koffie en koffiesurrogaten)

• Rubber (incl. natuurlijke en samengestelde rubber, en producten zoals (binnen)banden en kleding)

• Hout (incl. hout en houtproducten, waaronder boomstammen, pallets, meubels, pulp en papier)

Net als bij de ‘Carbon Border Adjustment Mechanism’ (CBAM) bestaat de mogelijkheid dat de EUDR in de toekomst wordt uitgebreid. In dat geval zal ook de handel in andere (naar verwachting vooral agrarische) producten aan de regels moeten voldoen. Of en wanneer dit gebeurt, is momenteel onduidelijk.

Wanneer moet je voldoen?

Voor grote ondernemingen en mkb-bedrijven gelden verschillende ingangsdata voor EUDR-compliance:

• Grote ondernemingen: per 30 december 2025

• mkb-bedrijven: per 30 juni 2026

Je organisatie wordt beschouwd als grote onderneming als je aan minstens twee van deze criteria voldoet:

• Meer dan 250 medewerkers

• Jaaromzet hoger dan €50 miljoen

• Balanswaarde hoger dan €25 miljoen

Welke sancties kunnen worden opgelegd?

Als je niet tijdig voldoet aan de regels van de Ontbossingsverordening, mag je risicogoederen niet verhandelen (importeren, exporteren of in de handel brengen). Niet-naleving kan leiden tot:

• Boetes tot 4% van de EU-omzet van het voorgaande jaar;

• Inbeslagname van relevante risicogoederen en de gerelateerde inkomsten;

• Tijdelijke uitsluiting van overheidsopdrachten en -financiering;

• Tijdelijk verbod om risicogoederen te verhandelen, en;

• Hogere eisen voor due diligence-rapportage.

Bovendien worden overtreders opgenomen op een openbare lijst.

Welke verplichtingen gelden voor jouw onderneming?

Valt jouw onderneming onder de reikwijdte van EUDR? Dan zijn je due diligence-verplichtingen afhankelijk van de grootte van je organisatie, de rol en plek in de keten en het aantal risicogoederen. Het is dus belangrijk om dit eerst goed in kaart te brengen.

Bij het vaststellen van de EUDR-verplichtingen voor jouw onderneming is het belangrijk te weten of je een ‘marktdeelnemer’ of ‘handelaar’ bent. Voor handelaren gelden lichtere vereisten, in de veronderstelling dat de producten van handelaren al eerder in de keten zullen zijn getoetst:

• Marktdeelnemer (operator): dit zijn ondernemingen die als eerste relevante producten op de EU-markt brengen of vanuit de EU exporteren in het kader van een commerciële activiteit. Operators kunnen ook een bestaand relevant product omzetten naar een ander relevant product (bijvoorbeeld: een bedrijf dat cacaoboter en cacaopoeder gebruikt die al op de markt zijn gebracht om daar chocolade van te maken

• Handelaar (trader): dit zijn ondernemingen die in het kader van een commerciële activiteit relevante grondstoffen of producten kopen en doorverkopen die al op de EU-markt zijn gebracht, zonder deze om te vormen tot een nieuw product met een andere GS-code zoals vermeld in Bijlage I van de verordening. Traders zijn meestal retailers, groothandelaars, agenten of tussenpersonen.

Bereid je goed voor

Je EUDR-verplichtingen hangen af van je bedrijfsgrootte, je rol in de keten en het aantal relevante risicogoederen waarmee je werkt. Begin dus op tijd om te weten wat jij moet doen om EUDR-compliant te worden.

De administratieve lasten die gepaard gaan met de zorgvuldigheidsverklaringen en ‘paper trail’ zijn aanzienlijk. Zo moet je de exacte geo-coördinaten van de locatie van herkomst indienen en alle gegevens tenminste vijf jaar archiveren. Bovendien kleven er flinke risico’s aan het niet voldoen aan de regels, omdat handel of productie dan eenvoudigweg niet meer mag plaatsvinden. Het is dan ook van groot belang dat je jouw bedrijfsprocessen tijdig en correct inricht. Het nauwkeurig in kaart brengen van je toeleverings- en handelsketen is hiervan een belangrijk onderdeel.

Hulp nodig?

Wil je meer weten over de reikwijdte of de werking van de Ontbossingsverordening? Of heb je vragen over de vereiste voorbereiding, documentatie en administratieve vereisten? Zoek je hulp bij het inrichten van het due diligence proces en het vinden van tooling die past bij jouw organisatie? Neem dan contact op met de experts van Baker Tilly. Gido Frühling en Marijn Biesiot helpen je graag verder.

Wet- en regelgeving op dit gebied kan onderhevig zijn aan verandering. Wij raden je aan om met jouw Baker Tilly adviseur te overleggen over de impact hiervan.