Ingangsdatum overgangsregeling CBAM nadert, bent u goed voorbereid?

CBAM: Ingangsdatum overgangsregeling nadert!

Op 1 oktober 2023 treedt de overgangsregeling van het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) in werking. Vanaf die datum moeten producenten en importeurs zich houden aan de geldende berekenings- en rapportageverplichtingen. In dit nieuwsbericht gaan we in op de meest recente ontwikkelingen.

Wat is het CBAM ook alweer?

Enige tijd terug is er op EU-niveau akkoord bereikt over het CBAM. Kort gezegd gaat het om de invoering van een grensheffing op de invoer van uitstoot-intensieve goederen die zijn geproduceerd buiten de EU. Importeurs zullen vanaf 2026 certificaten moeten aanschaffen wanneer zij goederen die binnen de reikwijdte van het CBAM vallen (CBAM-goederen) de EU binnenbrengen. Het gaat dan om specifieke producten in de sectoren waterstof, cement, elektriciteit, staal en ijzer, meststoffen en aluminium. Wij hebben het CBAM en de belangrijkste elementen daarvan in onze eerdere berichtgeving uitgebreid besproken. Voor (internationale) ondernemers die binnen de genoemde sectoren opereren, is het CBAM een ontwikkeling die ingrijpende gevolgen met zich brengt voor onder andere prijsstellingen en invoerprocessen.

Recente ontwikkelingen CBAM

Hoewel de basisregelgeving – een Europese verordening – al in werking is getreden op 16 mei 2023, blijft het CBAM in ontwikkeling. Dit komt met name door aanvullende regelgeving en richtsnoeren die de Europese Commissie doorlopend publiceert over de nieuwe grensheffing. Daarnaast verschaffen nationale uitvoeringsinstanties, zoals de Nederlandse Emissieautoriteit, vaak bruikbare informatie. In dit kader wijzen wij op de volgende punten:

• Overgangsregeling: Het CBAM treedt eigenlijk pas in 2026 gefaseerd in werking. Vanaf 1 oktober 2023 tot en met 31 december 2025 geldt een overgangsregeling. De kern van deze regeling is dat er slechts een rapportageverplichting gekoppeld wordt aan de invoer van CBAM-goederen vanaf 1 oktober 2023. Er hoeven tijdens deze periode dan ook nog géén certificaten aangeschaft te worden.

• Goederenbereik overgangsregeling: De goederen die onder de overgangsregeling vallen staan opgesomd in Annex I van de CBAM Verordening. Het bereik is bepaald aan de hand van de Gecombineerde Nomenclatuur (GN) codes van de betreffende goederen.

• Rapportage tot 2026: De genoemde rapportageverplichting van de overgangsregeling bestaat eruit dat de importeur binnen een maand na afloop van elk kwartaal een digitale rapportage moet indienen via het daartoe bestemde portaal van de Europese Commissie. Deze rapportage dient onder meer de volgende informatie te bevatten:

  • De hoeveelheid CBAM-goederen per categorie;

  • De totale daadwerkelijk gerealiseerde ‘ingebedde’ emissies van die goederen;

  • De totale ‘indirecte’ emissies (bijvoorbeeld de emissies vrijgekomen bij de productie van elektriciteit die wordt verbruikt tijdens productieprocessen);

  • De eventueel in het land van oorsprong reeds betaalde emissierechten/prijzen.

• Eerste rapportage: De eerste rapportage heeft betrekking op het tijdvak (kwartaal) van oktober 2023 tot en met december 2023 en moet uiterlijk op 31 januari 2024 ingediend zijn via het zogenoemde ‘CBAM Transitional Registry’. Dit is een online database / portaal van de Europese Commissie die vanaf 1 oktober 2023 online komt.

• Berekening emissiewaarden: Een kritiek onderdeel van de rapportageverplichtingen (en vanaf 2026 ook voor de aanschaf van certificaten) is de berekening van de emissiewaarden die betrekking hebben op de goederen die door de importeur ingevoerd worden. Het uitgangspunt is dat de daadwerkelijke uitstoot wordt vastgesteld. De importeur is voor deze informatie doorgaans afhankelijk van de (non-EU) producent van de goederen (de ‘operator’). Deze operator dient directe en indirecte emissies bij te houden, evenals de ‘ingebedde’ emissies van specifieke materialen die zijn verbruikt bij het productieproces (de ‘precursors’). Voor de berekeningen (of metingen) gelden zeer gedetailleerde regels.

• Actieve veredeling: Het kan gebeuren dat goederen geïmporteerd worden om met schorsing van douanerechten in de EU bewerkt of verrijkt te worden (actieve veredeling). In dit geval zijn de rapportageverplichtingen in beginsel niet van toepassing, mits de goederen na bewerking of verrijking weer worden uitgevoerd.

• Eigenlijke CBAM per 2026: De overgangsregeling eindigt op 31 december 2025. Vanaf 2026 treedt het eigenlijke CBAM gefaseerd in werking. Een belangrijke wijziging is dat niet langer de importeur dan het aanspreekpunt zal zijn, maar de zogenoemde ‘CBAM-aangever’. Dit is een door een lidstaat geautoriseerde (rechts)persoon die aan bepaalde betrouwbaarheidsvereisten moet voldoen. Alleen de CBAM-aangever zal bevoegd zijn om CBAM-goederen in de EU binnen te brengen. Hij zal ook de benodigde emissiecertificaten moeten aanschaffen. Bedrijven die vanaf 2026 CBAM-goederen willen invoeren, zullen ofwel zelf autorisatie moeten aanvragen, ofwel gebruikmaken van de diensten van een externe CBAM-aangever.

Advies: bereid u goed voor!

Veel ondernemers hebben vragen over het CBAM en het overgangsregime. De invoering van een volledig nieuw heffingsinstrument gaat altijd gepaard met vragen en onzekerheden. Onze verwachting is dan ook dat de autoriteiten zich in de overgangsfase nog enigszins coulant en coöperatief zullen opstellen. Desalniettemin zijn zij bevoegd om ook dan al sancties op te leggen wanneer een marktdeelnemer zich onttrekt aan de geldende regelgeving. Wij raden ondernemers aan om hun organisatie zo goed mogelijk voor te bereiden om de komst van het CBAM. Vooral de berekening van emissiewaarden is een complexe exercitie. Daar komt nog bij dat de importeur hiervoor veelal afhankelijk zal zijn van de (buiten de EU gevestigde) operator. Intensief en zorgvuldig contact met producenten van CBAM-goederen is in dezen cruciaal.

Mocht u naar aanleiding van dit artikel nog vragen hebben of één en ander verder willen bespreken, neemt u dan contact op met Marisa Hut of Stevie Mols van VAT & Customs Advisory. Zij bespreken graag welke impact het CBAM op uw onderneming heeft, en kunnen u helpen bij het in kaart brengen van uw verplichtingen en een goede voorbereidingen op de rapportages en berekeningen. Wilt u meer weten over de thema’s sustainability en ESG? Collega Lucy Lau van ESG Advisory informeert u graag.

Wet- en regelgeving op dit gebied kan onderhevig zijn aan verandering. Wij raden u aan om met uw Baker Tilly adviseur te overleggen over de impact hiervan.