Bedrijfsopvolgingsregeling: gunstige fiscale faciliteit

Voor ondernemers die jarenlang hebben gewerkt aan het succes van hun (familie)bedrijf, is het regelen van de opvolging vaak een belangrijk moment. Door op tijd afspraken te maken over wat er met het bedrijf gebeurt als u met pensioen gaat of komt te overlijden, blijft de continuïteit van het bedrijf gewaarborgd. Ook de wetgever ziet het belang van die continuïteit in. Daarom is er een aantal fiscale regelingen rondom de bedrijfsopvolging. In dit artikel bespreken wij de bedrijfsopvolgingsregeling in de Successiewet. Deze regeling zorgt ervoor dat ondernemingsvermogen fiscaal gunstig geschonken of vererfd kan worden.

Wat is de bedrijfsopvolgingsregeling?

Normaliter moet er bij vererving van een onderneming belasting betaald worden. Over de ontstane meerwaarde wordt in principe in de inkomstenbelasting (veelal box 2) afgerekend op het niveau van de erflater, maar er is ook erfbelasting verschuldigd. En wanneer (een deel van) de aandelen bijvoorbeeld aan de volgende generatie wordt geschonken, vindt eveneens een afrekening in box 2 plaats, maar moet de opvolger daarnaast ook schenkbelasting betalen.

Bij schenking of vererving wordt de opvolger ‘bevoordeeld’. Over deze bevoordeling is schenk- of erfbelasting verschuldigd. Afhankelijk van de relatie tussen de erflater/schenker en de erfgenaam/begunstigde, kan het tarief van de belasting oplopen tot 40%. Het is daarbij belangrijk om op te merken dat het bij schenking niet hoeft te gaan om een overdracht zonder betaling. Ook wanneer de aandelen aan de opvolger worden verkocht kan een schenking plaatsvinden, als de koopprijs lager is dan de waarde in het economisch verkeer (WEV) van de aandelen.

Om te voorkomen dat deze afrekenmomenten de continuïteit van de onderneming schaden, of de opvolging fiscaal onaantrekkelijk maken, bestaat een aantal fiscale faciliteiten. Op het vlak van de schenk- en erfbelasting gaat het hierbij om de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR). Voor de fiscale faciliëring van de inkomstenbelastingclaim kan onder omstandigheden de doorschuifregeling (DSR) worden toegepast. Lees hier meer over de DSR.

Uitstel of afstel?

In tegenstelling tot de doorschuifregeling, waarbij (een deel van) de box 2-heffing doorschuift naar de opvolger, biedt de bedrijfsopvolgingsregeling een vrijstelling in de schenk- en erfbelasting. Er is daarom sprake van belastingafstel, niet belastinguitstel. Wel moet aan een aantal voorwaarden voldaan worden, die ook ná de schenking of vererving doorwerken. De opvolger moet de onderneming daadwerkelijk voortzetten en mag onder de huidige wetgeving bijvoorbeeld niet binnen 5 jaar de aandelen vervreemden. Doet hij dat wel, dan kan de vrijstelling worden ingetrokken, en is alsnog schenk- of erfbelasting verschuldigd.

De BOR: verhoogde vrijstelling voor ondernemingsvermogen

De BOR biedt een vrijstelling in de schenk- en erfbelasting van € 1.325.253 en 83% van het meerdere (2024). Vanaf 2025 geldt een 100%-vrijstelling voor de BOR voor het ondernemingsvermogen tot een waarde van € 1,5 miljoen. Voor zover de onderneming meer waard is, wordt dan 75% vrijgesteld van schenk- en erfbelasting.

Welke waarde valt onder de BOR?

Voor de BOR geldt dat niet de waarde van het gehele vermogen fiscaal gefacilieerd wordt. De BOR ziet in principe alleen op het ondernemingsvermogen. Beleggingsvermogen (zoals bijvoorbeeld beleggingen en banktegoeden) komt niet altijd (of niet geheel) in aanmerking voor deze regeling. Momenteel geldt nog dat beleggingsvermogen tot een bedrag 5% van het ondernemingsvermogen toch in aanmerking kan komen voor de bedrijfsopvolgingsregeling. Dit is de zogenoemde doelmatigheidsmarge. De doelmatigheidsmarge voor de BOR wordt per 1 januari 2025 afgeschaft, en voor de DSR op een nader te bepalen moment.

Voor de BOR zijn er drie belangrijke aandachtspunten bij het bepalen van de reikwijdte van de vrijstelling:

Wat is de WEV van de onderneming?
Welke vermogensbestanddelen vormen ondernemingsvermogen?
Wordt er (in het geval van schenking) voor een deel van de waarde betaald?

Het is belangrijk om een waardering van het bedrijf te laten uitvoeren, én om goed na te gaan welke vermogensbestanddelen naar fiscale maatstaven in aanmerking komen voor de faciliteit. Zo kunt u de fiscale gevolgen van de overdracht goed in beeld krijgen. Onze adviseurs zijn u hierbij graag van dienst.

Wie kan er gebruik maken van de BOR?

Vaak wordt een familiebedrijf overgedragen aan de volgende generatie. Maar voor de bedrijfsopvolgingsregeling is een direct familieverband geen vereiste. U kunt bijvoorbeeld ook een werknemer als opvolger aanmerken. Let wel op dat dit laatste in de praktijk tot discussies over loon in natura kan leiden met de Belastingdienst.

Neem een moment om na te denken over uw opvolging

Al lijkt uw opvolging wellicht nog ver weg, het is goed om alvast na te denken over wat u wilt. Onze experts helpen u hier graag bij. Of het nu gaat om het in kaart brengen van de mogelijkheden, het bespreken van de wensen van alle betrokkenen, of het daadwerkelijk starten met de overdracht: bij Baker Tilly begeleiden we u graag.

Wilt u meer weten over bedrijfsopvolging? Neem dan contact op met onze adviseurs!

Wet- en regelgeving op dit gebied kan onderhevig zijn aan verandering. Wij raden u aan om met uw Baker Tilly adviseur te overleggen over de impact hiervan.