Gedoe in de familie
Regelmatig wordt gewezen op de kracht van het familiebedrijf en dan vooral op de eensgezindheid binnen de familie en de sterke onderlinge banden. Kid Schwarz is hoogleraar handels- en ondernemingsrecht aan de universiteit van Maastricht en weet uit eigen ervaring dat die eensgezindheid in de praktijk soms ver te zoeken is. “Familiebedrijven hebben vaak een BV-structuur, waardoor de nalatenschap voornamelijk bestaat uit aandelen. Als de dga overlijdt en zijn kinderen de aandelen erven, kunnen er grote problemen ontstaan door meningsverschillen tussen de kinderen. De spanningen kunnen zo hoog oplopen dat dit soms het einde betekent van de onderneming.”
Kiezen tussen de kinderen
Ondanks de grote belangen die op het spel staan, krijgt opvolging in het familiebedrijf nauwelijks aandacht. Slechts 27% van de bedrijven heeft de opvolging geregeld. Bij 56% van de familiebedrijven is helemaal niets vastgelegd. De redenen daarvoor zijn vaak emotioneel van aard. De dga wil controle houden over zijn onderneming en vindt het moeilijk om te kiezen wie van zijn kinderen de leiding krijgt. Ook de weerzin tegen pensionering of angst voor de dood verhinderen soms het goed regelen van de opvolging.
Niks doen, kost geld
Kees van Dijk is belastingadviseur en lid van de Adviesgroep Familiebedrijven van Baker Tilly. Hij vindt dat met het vooruitschuiven van beslissingen over de opvolging grote risico’s worden genomen. Kees: “Zo’n passieve benadering is wat mij betreft een zeer kostbaar antwoord op het opvolgingsvraagstuk. De gevolgen kunnen desastreus zijn voor de onderneming, de betrokkenen en hun belangen.”
Opvolging is een proces
Het is onvermijdelijk dat de opvolging op een dag actueel wordt. Het vraagstuk kan zich ook onverwachts voordoen door plotselinge ernstige ziekte of overlijden. Het is daarom belangrijk om op tijd te beginnen met het organiseren van de opvolging omdat er tijd nodig is voor de overdracht van eigendom, zeggenschap en leiding. Kees: “Opvolging moet niet gezien worden als een gebeurtenis. Zie het als een proces dat zorgvuldig gepland en uitgevoerd moet worden. Wanneer een dga de leeftijd bereikt dat de opvolging in zicht komt, moet hij of zij eigenlijk gewoon eens even gaan zitten en de tijd nemen om zichzelf wat vragen te stellen, wellicht samen met echtgenoot of echtgenote. Wat gebeurt er als ik plotseling ziek word of overlijd? Is er dan een geschikte opvolger binnen de familie? Is er een rol voor mijn kinderen en zo ja welke rol en voor wie? Hoe stel ik me de feitelijke overdracht voor? Wil ik het volledige eigendom overdragen of wil ik zelf ook nog aandeelhouder blijven en zeggenschap houden? Ik zie in mijn adviespraktijk dat als ondernemers zich dit soort vragen stellen er vanzelf een gevoel van urgentie ontstaat. Dat is vaak het begin van de oplossing.”
Op tijd beginnen
Ook Kid Schwarz vindt dat ondernemers op tijd aan de slag moeten met de opvolging. In 2012 is het BV-recht vernieuwd. Kid: “Binnen de BV kan nu oneindig worden genuanceerd in het toekennen van rechten van zeggenschap en vordering. In de statuten kunnen verschillende soorten aandelen worden gecreëerd, bijvoorbeeld aandelen zonder stemrecht, aandelen zonder winstrecht, aandelen die niet overdraagbaar zijn of combinaties van deze kenmerken. Ook zijn er nu mogelijkheden voor het maken van afspraken, die statutair worden vastgelegd, tussen aandeelhouders onderling, tussen aandeelhouders en de vennootschap, en tussen aandeelhouders en derden.” Met het nieuwe BV-recht kan er eindeloos worden gevarieerd, waardoor de opvolging tot in detail en op maat kan worden geregeld. Door op tijd met de opvolging te beginnen, kun je als dga voorkomen dat je dood het einde is van het bedrijf dat je met jarenlang hard werken hebt opgebouwd.
Baker Tilly heeft veel kennis van en ervaring bij familiebedrijven. Wij komen dagelijks bij hen over de vloer. Meer ontdekken over familiebedrijven:
Oudste familiebedrijven van Nederland
Bedrijfsopvolging bij familiebedrijven
Stappenplan bedrijfsoverdacht (PDF)
Inspirerende verhalen van en over familiebedrijven (YouTube)
Dit bericht is meer dan zes maanden geleden gepubliceerd. Omdat wet- en regelgeving continu in beweging is, raden wij u aan met uw Baker Tilly adviseur te bespreken of de informatie in dit bericht actueel is en gevolgen heeft (of mogelijkheden biedt) voor uw situatie. Uw adviseur praat u graag bij over de laatste stand van zaken.
