Managementparticipatie: Sweet Deal of Sweat Equity?

Investeerders zijn niet altijd actief betrokken bij de operationele aansturing van een onderneming, zeker in het geval zij alleen aandeelhouder zijn. Vaak is het aan het zittende management (in loondienst) om te zorgen voor de toenemende winstgevendheid van de onderneming. Een aandeelhouder is dan in sterke mate afhankelijk van het management en bepaalde key medewerkers. Het rendement dat de aandeelhouder met zijn investering kan behalen is direct afhankelijk van de aandeelhouderswaardecreatie. Maar hoe zorgt u voor een goede en langdurige binding van het management en key medewerkers aan de onderneming? Hoe kunt u bij management in loondienst zorgen voor een extra prikkel om aandeelhouderswaarde te creëren? En hoe zorgt u dat dit juridisch en fiscaal goed geregeld is?

Managementparticipaties: management deelt mee in winst

Management in loondienst ontvangt voor haar werkzaamheden loon, en wellicht een bonus. Van de winst van de onderneming profiteert zij zelf niet direct; deze overwinst kan als dividend aan de aandeelhouder uitgekeerd worden maar heeft vaak geen directe invloed op de beloning die het management ontvangt.

Om management in loondienst extra te motiveren zich in te zetten voor het creëren van aandeelhouderswaarde, kan ervoor gekozen worden om het management in de onderneming te laten participeren. Door hen aandelen uit te reiken (of te laten kopen), krijgt het management recht op een aandeel in de winstuitkeringen. Hun beloning is (voor een deel) direct afhankelijk van de winstgevendheid van de onderneming. Het management heeft daarmee een financiële stimulans zich in te (blijven) zetten voor aandeelhouderswaardecreatie, en zal zich in veel gevallen ook meer verbonden voelen met de onderneming.

Kapitaal en preferentie: voorrang voor de investeerder

Bij een overname of participatie zal de investeerder vaak een nieuwe vennootschap oprichten, waarin de aandelen van de doelwit vennootschap gehouden zullen worden. Deze nieuwe vennootschap wordt in veel gevallen gefinancierd met een mix van eigen vermogen en vreemd vermogen. De investeerder doet dan een storting op de gewone en/of preferente aandelen, en daarnaast wordt vreemd vermogen ingebracht in de vorm van bijvoorbeeld een bancaire financiering. Met deze middelen verkrijgt de nieuwe vennootschap vervolgens het aandelenbelang in de doelwit vennootschap waarin geïnvesteerd wordt.

De waarde van de gewone aandelen van de nieuwe vennootschap is mede afhankelijk van de financieringsmix. Om deze aandelen ook voor het management aantrekkelijk te maken, zal de investeerder zoeken naar een balans waarin de gewone aandelen voor de managers beter betaalbaar zijn en toch een aantrekkelijk rendement bieden bij een eventuele verkoop. Eén van de manieren om de benodigde storting op gewone aandelen te verlagen, is door (ook) kapitaal te verstrekken in de vorm van een aandeelhouderslening of een bijzonder soort aandelen met een vast rendement en een hogere preferentie (preferente aandelen). Hiermee krijgt de aandeelhouder een zekere ‘voorrang’ bij uitkeringen: deze vaste vergoeding ontvangt hij in elk geval. De overwinst die na voldoening van de beloning op het preferente kapitaal overblijft, zal toekomen aan de gewone aandelen. Zo heeft de investeerder (meer) zekerheid op de terugbetaling van zijn investering met een gefixeerd rendement, terwijl het management (mee)deelt in de overwinst zonder het behoeven doen van een evenredig grote investering als de investeerder.

De envy ratio: sweet deal of sweat equity?

De verhouding tussen het preferente kapitaal en de gewone aandelen heet de ‘envy ratio’. Hoe hoger deze ratio, hoe hoger het potentiële rendement op de gewone aandelen. De managementaandelen delen niet pro-rata mee in het preferente (schuldachtige) kapitaal, waardoor het management een ‘sweet deal’ krijgt. Bij goede resultaten genieten zij mogelijk hogere dividenden en een hogere waardetoename van de aandelen. Op het moment dat de onderneming wordt verkocht komt de overwinst toe aan de gewone aandelen waardoor de managementaandelen lucratief kunnen zijn.

De keerzijde is echter dat het risicoprofiel van de managementaandelen hoger is naarmate de envy ratio stijgt: er ontstaat (in slechtere jaren) steeds meer onzekerheid of er na het toekennen van preferente uitkeringen nog wel op de gewone aandelen uitgekeerd kan worden. Vandaar dat dit ook wel ‘sweat equity’ wordt genoemd. Deze verhoudingen spelen uiteraard een belangrijke rol bij de overwegingen (of onderhandelingen) rondom managementparticipatie.

Waardebepaling

Zowel bij de uitgifte of toekenning van (nieuwe) aandelen aan het management, als bij kapitaalverstrekkingen door zittende aandeelhouders, is het belangrijk dat de waarde en voorwaarden nauwkeurig worden vastgesteld. Deze waarde van de aandelen vormt een integraal deel van het onderhandel- of totstandkomingsproces, en heeft uiteraard ook invloed op de fiscale gevolgen. Met een nauwkeurig onderbouwde waardering opgesteld door een onafhankelijke deskundige voorkomt u discussie onderling, en bent u goed voorbereid op een eventuele vragen van de Belastingdienst. Baker Tilly Corporate Finance kan u zo nodig helpen met het uitvoeren van een dergelijke waardebepaling.

Structurering

Er zijn verschillende manieren waarop een managementparticipatie vormgegeven kan worden. De onderneming kan (soort-)aandelen direct aan leden van het management toekennen, of bijvoorbeeld via een houdstermaatschappij of een stichting. Wat voor uw onderneming de optimale participatiestructuur is, hangt af van de specifieke wensen en doelen.

Het is hierbij belangrijk om ook de fiscale aspecten vooraf goed in kaart te brengen. Is er sprake van belastbaar loon? Is er een lucratief belang? Welke rechten moet het management krijgen? Bij bepaalde afwegingen speelt de envy ratio hier overigens ook een rol.

Maak gebruik van onze expertise: bespreek de mogelijkheden

Onze Legal Advisory experts begeleiden regelmatig investeerders én management bij de structurering en uitgifte of verkrijging van managementparticipaties. Onze gespecialiseerde juristen, fiscalisten en register valutators begeleiden het traject van A tot Z. Van de eerste brainstormsessies en onderhandelingen tot de waardebepaling, structurering en uitvoering. Zo zorgen wij dat u alle opties, mogelijkheden en gevolgen scherp voor ogen heeft en daarmee weloverwogen een goede keuze kunt maken.

Wilt u meer weten over managementparticipaties, aandeelhouderswaardecreatie en onze full-service dienstverlening? Onze experts bespreken de juridische en fiscale mogelijkheden en aandachtspunten graag met u.

Wet- en regelgeving op dit gebied kan onderhevig zijn aan verandering. Wij raden u aan om met uw Baker Tilly adviseur te overleggen over de impact hiervan.