Van reductie naar concurrentievoordeel: de kansen van de CO₂-Prestatieladder

De CO₂-Prestatieladder biedt bedrijven een krachtige manier om hun klimaatimpact te verkleinen en tegelijkertijd hun concurrentiepositie te versterken. Of je nu actief bent in de bouw, vastgoed, ICT of grond-, weg- en waterbouw (GWW): steeds meer publieke opdrachtgevers gebruiken de ladder als criterium bij aanbestedingen.

Wat levert de ladder concreet op? Lagere kosten, meer kans op nieuwe opdrachten en een sterkere reputatie. In dit artikel ontdek je hoe de CO₂-Prestatieladder werkt, wat de certificering inhoudt en wat de invoering van het nieuwe Handboek 4.0 betekent voor jouw organisatie. Klaar om duurzaamheid om te zetten in zakelijk voordeel? Lees dan verder.

Waarom is de CO₂-Prestatieladder interessant voor bedrijven?

De ladder biedt bedrijven meerdere strategische voordelen:

• Gunnings- en selectievoordeel bij aanbestedingen
  Publieke opdrachtgevers zoals Rijkswaterstaat en ProRail geven gecertificeerde bedrijven vaak een fictief voordeel bij aanbestedingen of sluiten bedrijven uit die het certificaat op een bepaald niveau niet kunnen realiseren.

• Kostenbesparing
   Door continue verbetering van energie-efficiëntie en flexibiliteit in elektriciteitsgebruik kunnen bedrijven hun kosten structureel verlagen en beter inspelen op toekomstige uitdagingen.

• Versterking van reputatie en marktpositie
  Certificering laat zien dat jouw bedrijf serieus werk maakt van duurzaamheid. Dit wordt steeds belangrijker voor opdrachtgevers, investeerders, werknemers en andere stakeholders.

• Voorbereiding op nieuwe regelgeving
  De ladder sluit door de harmonisatie met ISO 14001 en het GHG-protocol beter aan bij internationale duurzaamheidsstandaarden zoals de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Daarbij krijgen bedrijven in bezit van een trede 1, of hoger, certificaat vrijstelling op verschillende onderdelen van de herziende (2026) energiebesparingsplicht.

Wat is de CO₂-Prestatieladder en welke treden zijn er?

De ladder bestaat sinds 2009 en is in 2025 vernieuwd met Handboek 4.0. Waar voorheen vijf niveaus golden, zijn er nu drie treden. Iedere trede kent dezelfde eisen voor het energiemanagementsysteem met aanvullende eisen per trede. Bekijk de onderstaande afbeelding voor een toelichting per trede.

1. Trede 1: inzicht en reductie binnen de eigen organisatie
   Je brengt de CO₂-uitstoot van je organisatie (scope 1 en 2) in kaart, stelt reductiedoelen op en start met monitoring en rapportage.

2. Trede 2: CO₂-reductie in de keten
   Naast interne uitstoot wordt ook gekeken naar scope 3-emissies. Je stelt een reductieplan op en wijst verantwoordelijken aan.

3. Trede 3: naar nul uitstoot in 2050
   Je neemt een voortrekkersrol in de sector  en werkt via science based targets en  innovatieve oplossingen naar een Net Zero-organisatie in 2050.

Hoe behaal je een trede op de ladder?

Elke trede bestaat uit vier pijlers:

A. Inzicht
Je brengt je energieverbruik en uitstoot in kaart.

B. Reductie
Op basis van deze inzichten stel je reductiedoelen en concrete actieplannen vast.

C. Communicatie
Je communiceert je beleid, acties en prestaties intern en extern.

D. Samenwerking
Je zoekt samenwerking met partners in je keten om gezamenlijke emissies te verminderen.

De certificering wordt uitgevoerd door een externe auditor. De initiële audit is het meest uitgebreid en wordt elke drie jaar herhaald. Hierbij worden alle eisen uit het handboek beoordeeld, inclusief documentatie, interviews op locatie en praktijktoetsing. Het certificaat wordt uitgegeven door de Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden & Ondernemen (SKAO), is drie jaar geldig en wordt jaarlijks herbeoordeeld. Verbeteren je prestaties en voldoe je aan hogere eisen? Dan kun je een hogere trede aanvragen.

Vernieuwde prestatieladder in 2025

Op 14 januari 2025 is versie 4.0 van de CO₂-Prestatieladder gelanceerd. Deze nieuwe versie sluit beter aan bij de CSRD en helpt bedrijven bij het realiseren van hun klimaatambities.

De belangrijkste veranderingen:

• Nieuwe structuur
  De vijf niveaus zijn vervangen door drie treden. Bedrijven op niveau 3 vallen nu onder trede 1. Niveau 4 en 5 zijn samengebracht onder trede 2. Trede 3 is een nieuw, ambitieus niveau (SBTi-aligned) en trede 4 is nog in ontwikkeling. In de bovenstaande afbeelding is de vergelijking tussen de oude niveaus en treden terug te lezen.

• Verhoogde ambitie
  Er is meer aandacht voor ketenemissies, langetermijndoelen en strengere eisen voor het daadwerkelijk reduceren van emissies.

• Overgangsregeling
  Bedrijven hebben tot januari 2028 de tijd om over te stappen naar versie 4.0. Tot 2027 zijn audits volgens versie 3.1 nog toegestaan, maar vanaf januari 2026 adviseren opdrachtgevers om alleen versie 4.0 uit te vragen.

Begin met de basis

Een logische eerste stap is het in kaart brengen van de CO₂-footprint van je organisatie. Dit geeft inzicht in je huidige uitstoot en vormt de basis voor verdere actie. Wil je je oriënteren op Handboek 4.0 en de eisen per trede? Onze experts gaan graag met je in vrijblijvend adviesgesprek om dit toe te lichten en samen een plan van aanpak op te stellen.

Wij bieden strategisch advies over welke trede het beste past bij jouw situatie. Ook ondersteunen we bij voorbereidingen voor certificering: van het opstellen van een CO₂-footprint en reductieplan tot het ontwikkelen van klimaattransitieplan dat voldoet aan versie 4.0. Lees hier meer over onze Carbon Toolkit.

Meer weten?

Neem contact op met onze experts.